الگوی  E5در نظریه  ساختن گرایی قرار می گیرد. ساختن گرایی از پشتوانه ی تاریخی در فلسفه ، روان شناسی و تعلیم و تربیت برخوردار است. پایه گذاران و طرفداران این نظریه افرادی همچون جان دیوئی، ژان پیاژه ، ویگوتسکی، برونر و آزوبل هستند. از نظر طبقه بندي، روش ساخت گرايي در زمره روش هاي فعال و اكتشافي است كه بر توليد، كنترل و تعميم دانش تأكيد مي كند.
در فرآيند تدريس ساخت گرايي معلم و همه ي امكانات تسهيل كننده هستند. بنابراين، در اين روش، دانش آموز نقش اساسي را ايفا مي كند. هدف آن جستجوي فعالانه فراگيرندگان از طريق فعاليت هاي گوناگون براي كشف راه حل ها، مفاهيم، اصول و قوانين، يكي از اهداف مهم در اين روش است. داشتن روحيه ي كاوشگري براي ايجاد سؤال، طراحي، اجرا، ابداع و به دست آوردن جواب، يكي از ويژگي هاي ساخت گرايي است.

سازنده گرایی در تعلیم وتربیت بدین معنی است که مربیان  یک شیوه کل گرایانه تفکر در خصوص یادگیری اعتقاد پیدا خواهند نمود که امری کاملاً متفاوت با روش تدریس مستقیم است. تأکید بر طبیعت ساختنی فرآیند یادگیری از جمله مهمترین محورهای این دیدگاه است. آن ها معتقدند فرد براساس عمل، به شناخت می رسد. بنابراین فرآیند یادگیری نسبت به موضوع یادگیری، اهمیت بیشتری دارد.

بنابراین می بینیم که مهمترین  پیش فرض  معرفت شناسانه سازنده گرایی، که آن را در زمره دیدگاه های  ایده آلیستی قرار می  دهد، شکل گیری معنا به عنوان تابعی از چگونگی ساختن آن بر اساس تجربه  های فرد است(شیخی فینی، 1381).

در این دیدگاه اعمال فکری پرورش داده می شود و با یک مسأله آغاز می شود. و یادگیری فرآیندی فعال است.

سازنده گرایی و طراحی آموزشی

در حالی که رفتارگرایی و سازنده گرایی در دیدگاه نظری با یکدیگر بسیار متفاوت هستند . شناخت گرایی تشابهاتی با سازنده گرایی دارد؛اما شناخت گرایی از مدل های سیستمی حمایت می کند.در حالی که سازنده گرایی با رویکرد سیستمی سازگار نیست (شیخی فینی، 1381).

معرفی الگو
الگوی پنج مرحله‏ای طراحی آموزشی (5E)، روشی مؤثر برای فعال ساختن یادگیرنده در فرایند یادگیری است. این الگو در اوایل دهه 1980 از سوی راجر بای بی مطرح شده است (اسپنس، 2004). چرخه یادگیری مورد استفاده در این الگو به گونه‏ای است که ابتدا دانش‏آموزان از طریق یک فعالیت ساده یا بحث درباره‏ی مسأله، برانگیخته می‏شوند تا فعالانه به یادگیری بپردازند.

در ادامه به منظور کسب تجربه، معلم دانش‏آموزان را به گونه‏ای هدایت می‏کند که با شرکت در فعالیت‏های به جست و جو و کاوش بپردازند. معلم دانش‏آموزان را در مسیر تفسیر یافته‏ها و تبیین دستاوردهای خود به سویی هدایت می‏کند که بتوانند با گسترش درک و فهم خویش، آموخته‏های جدید را در شرایط جدید به کار گیرند و به ارزش‏یابی فعالیت‏های یادگیری بپردازند. فعال‏سازی، اکتشاف، توضیح، شرح و بسط و ارزش‏یابی مراحل پنج‏گانه‏ای هستند که شالوده این الگو را تشکیل می‏دهند (رضوی، 1386).

اين الگوي از پوياترين و كارآمدترين، الگوها است كه در بسياري از كلاس هاي دنيا با موفقيت در حال اجرا است. هر چندساخت گرایان دیدگاه های متفاوت وچندگانه ای در این نظریه ارائه کرده اند دیدگاه های مشترکی بدین شرح دارند:

1.بنا به تعریف ساخت گرایی یک فلسفه یادگیری است که به موجب آن انسان با بهره گیری از تجارب قبلی، شناخت خود را از جهان پیرامونش می سازد. هر فرد برای خود قواعد والگوهای ذهنی خاصی دارد که برای معنی دار کردن تجربه های خود، آنها رابکار می برد. از این رو،یادگیری فقط فرایند تطبیق دادن الگوهای ذهنی قبلی برای تقویت یا کسب تجربه های جدید است.به بیان دیگر، دانش وتجربه قبلی هر فرد پیش نیاز بنا کردن دانش جدیداست و ماهیتی فعال ودارد. در واقع، یادگیری انباشتن حقایق در ذهن نیست، بلکه دانشی مفید ومعنی دار است.

2- یادگیری ساخت گرایی،فرایندی فعال واجتماعی است که در زندگی واقعی ودر نتیجه تعامل افراد با محیط طبیعی یا در بافت فرهنگی- اجتماعی ساخته وپرداخته می شود وطی آن دانش آموزان اندیشه ها یا مفاهیم جدیدی را بر اساس دانش موجود به دست می آورند ، حتی خود می توانند دانش خویش را خلق کنند.

3-یادگیری با رویکرد ساخت گرایی معنی دار می شود وچون این یادگیری بر مبنای آموخته های قبلی است ، بیشتر در ذهن باقی می ماند .

4-در رویکرد یادگیری ساخت گرایی، معلم نقش تسهیل کننده، راهنما، هدایت گر و هم شاگردی را دارد.

ساخت گریی بر این باور است که دانش آموزان طی تلاش برای حل مسایل علمی دائماً فرصت ساماندهی و بازسازی ادراکات خود را دارند و می توانند برای رسیدن به دانش، چندین راه را برنامه ریزی کنند. کلاس هایی که از طریق ساخت گرا اداره می شوند تقریبا جوی شبیه کارگاه آموزشی دارند.

این کلاسها فرصت کشف فعال، کاوشگری وآزمایش را در اختیار دانش آموزان قرار می دهند و موقعیت ها وقالب های گوناگون آموزشی مانند پروژه، خواندن، گزارش دادن و بحث و گفتگو را فراهم می سازند ودانش آموزان را به استدلال کردن ، سوال کردن، برقراری ارتباط و........ وا می دارند.الگوی ساخت گرایی دانش آموزان را برای تحلیل، تفسیر وپیش بینی ترغیب می کند و در فرایند آموزش تاکید زیادی بر سئوالات باز پاسخ دارد. نقش معلم در روش تدریس ساخت گرایی نقش زمینه سازی وهدایت است. زیرا در این روش مسئولیت اساسی بادانش آموزان است که به گردآوری، آزمایش، شرح وبسط وتفسیر اطلاعات می پردازند.الگوی تدریس ساخت گرایی از پویاترین وکارآمدترین الگوهای تدریس است که در بسیاری از کلاسهای دنیا با موفقیت در حال اجرا است.

این الگو در 5 مرحله برنامه ریزی واجرا می شود.

گام اول-فعال سازی                                           

این مرحله برای جلب توجه کلاس به موضوع مورد آزمایش وایجاد هیجان وانگیزه در فراگیران طراحی شده است.در اولین گام از اجرای الگوی E5 هدف فعال کردن ودر گیر کردن دانش آموزان است. یک سوال جالب،یک داستان نیمه تمام ، ارائه یک فعالیت مناسب علمی ویا....می تواند در این مرحله مورد استفاده قرار گیرد.

گام دوم- اکتشاف                                                                                                 

در این مرحله که در واقع مطالعه بعد از ایجاد انگیزه می باشد دانش آموزان در حیطه فعالیت مشخص شده به تفکر آزاد می پردازند. این مرحله به دانش آموزان در ایجاد یک قالب وچارچوب فکری برای تشکیل مفاهیم جدید کمک می کند. پیشنهاد می شود کار را به صورت گروهی دنبال شود.

وظایف در این مرحله عبارتند از:

- مشاهده دقیق ویادداشت برداری

- بحث وتبادل نظرپیرامون موضوع مورد آموزش

دراین مرحله معلم نقش راهنما دارد.دانش آموزان را به همیاری در گروه ترغیب می کند .فعالیت های گروه ها را به دقت مشاهده کرده وبه مباحث آنها گوش دهند.

گام سوم-توضیح

در این مرحله باید رشته کار را به دست دانش آموزان داده شود. و دانش آموزان  بایدبرای کار وفعالیت هایی که انجام داده اند توضیح منطقی ومستدل ارائه دهند.به توصیف مشاهدات بپردازند.این توصیف می تواند با استفاده از برگه یادداشتی که در مرحله قبل کامل شده است صورت بگیرد.احتمالا بین گروه هانیز بحث ها واختلاف نظرهایی وجود خواهد داشت.

گام چهارم-شرح وبسط(گسترش)

در این مرحله می توان پیرامون مفاهیم اصلی درس مطالبی ارائه شود. بیان مثال های اضافی وموارد بیشتر درباره موضوع اصلی می تواند به دانش آموزان کمک کندتا خودشان مشکلات را حل کرده پاسخ سوالات را بیابند.آنها می توانند با استفاده از منابع مختلف مانند کتب درسی،دایره المعارف ها، نرم افزارهای کامپیوتری و....اطلاعات خود را گسترش دهند.بچه ها را برای تلاش بیشتر و بررسی دقیق تر هدایت کنید.از دانش آموزان خواسته شود از آموخته ها ویادگیری های قبلی خود، برای بسط وتعمیم به دیگر مفاهیم استفاده کنند.

گام پنجم-ارزشیابی

ساخت گرایان معتقدند که در سنجش، رتبه بندی دانش آموزان بر اساس آزمونها چند گزینه ای ومعیاری نمی تواند روش مناسبی باشد وباید از آزمونهای باز پاسخ وبرنامه های مبتنی برعملکردی استفاده کرد وهمچنین،آنان سنجش وارزشیابی را بخشی از فرایند یادگیری می دانند که باعث می شود دانش آموزان بیشتر بتوانند درباره میزان پیشرفت تحصیلی خود قضاوت کنند. در ارزشیابی ساخت گرایی باید از ابزار وروشهای متنوعی استفاده کرد. ارزشیابی مستمر در طول انجام فعالیت واز مرحله اول آغاز شده است. در این مرحله برای ارزشیابی پایانی می توان از یک روش بسیار جالب استفاده کرد.به این صورت که از هر گروه بخواهید گزارش کاملی از فعالیت خود ارائه دهد. سپس این گزارش را در اختیار گروه دیگر یا حتی کلاس دیگر قرارمی گیرد. هر گروه می تواند بر اساس معیا رهای تعیین شده از سوی معلم به ارزیابی کار گروه دیگر بپردازد. معیارها را می تواند بر اساس نظرات کلاس تهیه شود.در این صورت اطمینان واعتماد دانش آموزان به نتایج ارزشیابی بیشتر می شود و ارزشیابی گروه ها با دقت بیشتری صورت می گیرد (فردانش، 1381).

نمونه طرح درس

گام اول-فعال سازی

 این مرحله برای جلب توجه کلاس به موضوع مورد آموزش و ایجاد هیجان و انگیزه در

فراگیران طراحی شده است.دانش آموزان را به گروه های سه نفری تقسیم می کنیم

تعدادی بادکنک در اختیار گروه ها قرار می دهیم و از آن ها می خواهیم بادکنک ها را اندازه های مختلف باد کنند ، و یک بادکنک پر شده با آب می دهیم. اکنون تصاویر یا اجسامی را به آن ها نشان می دهیم که گویای سه حالت ماده باشند. مثلا: تعدادی چوب به عنوان حالت جامد، آب یا مایع های دیگر برای معرفی حالت مایع و بادکنک  پرباد برای حالت گازی. توضیحی درباره ی سه حالت ماده به آن ها نمی دهیم و می گذاریم با اشیایی که به آن ها داده ایم خودشان تازه ها را کشف کنند. سپس از آن ها می پرسیم داخل بادکنک ها چیست؟

گام دوم -اکتشاف

در این مرحله که در واقع مطالعه بعد از ایجاد انگیزه می باشد دانش آموزان در حیطه فعالیت مشخص شده به تفکر آزاد می پردازند. این مرحله به دانش آموزان در ایجاد یک قالب و چارچوب فکری برای تشکیل مفاهیم جدید کمک می کند.

اکنون مرحله شروع شناسایی و آزمایش توسط دانش آموزان است. از آنها می خواهیم درباره ی چیزهایی که به آن ها داده ایم روی یک برگ کاغذ، هرچه به ذهنشان می رسد بنویسند و آن هاراباهم مقایسه کنند. به دانش آموزانی که بادکنک پر از هوا یا آب داده ایم می گوییم تا پس از نوشتن درباره ی حالت بادکنک، نخ بادکنک ها را به آهستگی باز کنند .

 گام سوم-توضیح

در این مرحله باید رشته کار را به دست دانش آموزان بدهیم. از آن ها می خواهیم برای کار و فعالیت هایی که انجام داده اند توضیح منطقی و مستدل ارائه کنند. از هر گروه یک نفر بپردازد. این توصیف می تواند با استفاده از برگه ی یادداشتی که در مرحله ی قبل کامل شده است صورت بگیرد از دانش آموزان می خواهیم در باره ی آنچه رخ داده و حالت آن چه درون بادکنک هاست ، ویژگی هایی که دارند و آنچه بعد از باز کردن درب بادکنک رخ داده توضیح بدهند . دانش آموزان را راهنمایی می کنیم تا در توصیف خود از کلماتی مانند سفت ، غیر قابل مشاهده ، مرطوب ، بی شکل ، سبک، سنگین و ... استفاده کنند.

گام چهارم -شرح وبسط

در این مرحله می توانیم پیرامون مفاهیم اصلی درس مطالبی ارائه دهیم. بیان مثال های اضافی و موارد بیشتر درباره موضوع اصلی می تواند به دانش آموزان کمک کند تا خودشان مشکلات را حل کرده و پاسخ سوالات خود را بیابند. در این مرحله آن ها می توانند با استفاده از منابع مختلف اطلاعات خود را گسترش دهند. از دانش آموزان می خواهیم از آموخته ها و یادگییر های قبلی خود برای بسط و تعمیم به دیگر مفاهیم استفاده کنند.

روی تخته کلاس سه ستون برای سه حالت جامد، مایع و گاز می کشیم. کمی درباره هریک از حالت های ماده توضیح می دهیم و سپس با کمک دانش آموزان، خصوصیات مربوط به هر یک از حالت های ماده را می نویسیم در حین کار اشتباه های آن ها را تصحیح می کنیم ، به این معنی که اگر اشتباها خصوصیتی را برای جسم جامدی مثال زدند، با کمی توضیح خصوصیت مورد نظر را برای حالتی از ماده که صحیح است می نویسیم . از دانش آموزان می خواهیم تا مثال های متعددی از حالات مواد ارائه کنند خودمان هم در این کار به آن ها کمک می کنیم تا جایی که دانش آموزان کاملا به مفهوم مورد نظر برسند. سعی می کنیم همه ی دانش آموزان در بحث شرکت کنند.« بچه ها را برای تلاش بیشتر و بررسی دقیق تر هدایت کنید».

گام پنجم ارزشیابی

در این مرحله برای ارزشیابی پایانی از هر گروه می خواهیم توصیف کاملی از حالات مختلف مواد( جامد،مایع و گاز) بنویسند و آن را ارائه دهند. سپس آن را در اختیار گروه دیگر قرار می دهیم و می خواهیم تا بر اساس معیار های تعیین شده از سوی معلم آن را مورد ارزشیابی قرار دهند. از روش خود ارزیابی هم می توانیم استفاده کنیم.

 دانش آموزان در پایان اجرای طرح باید بر این نکات مسلط شده باشند:

دانش آموز موادی که در اطراف خود می بیند را در سه گروه دسته بندی کند و خصوصیات هر حالت را بنویسد و تصاویری از آنها را بکشد.

-تعریف دقیقی از سه حالت ماده ارائه دهند.

-برای هر حالت حداقل پنج مثال ارائه کنند.

-تفاوت ها واحتمالا کاربرد مختصری از هر یک از حالت های ماده را بیان کنند.

منابع

-رضوی، سید عباس.(1386). مباحث نوین در فناوری آموزشی . اهواز : انتشارات دانشگاه اهواز.

-فردانش، هاشم.(1384). طراحی نظام های آموزشی تهران: انتشارات سمت.

 -فردانش،هاشم.(1381).طراحی برنامه درسی ترجمه هاشم فردانش تهران:سمت.

-شیخی فینی، علی اکبر.(1381).تبیین وارزیابی دیدگاه سازنده گرایی.تازه های علوم شناختی.3(4)65،-70

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: